ގޯތިތެރޭގައި ބަގީޗާހެއްދުމުގެ މުހިއްމުކަމާއި ބަގީޗާހެއްދުމުގައި އަންހެނުންގެ ދައުރު

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަށްތަކަކީ ބިން ކުޑަ ރަށްތަކަކަށްވިޔަސް ރާއްޖޭގެ އެކިއެކި ރަށްރަށުގައި ގަސްގަހާގެހީގެ ބާވަތްތައް މަދެއްނޫނެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ޖަންގަލިތަކުގައި ހެދޭ އެކިއެކި ބާވަތްތަކުގެ ގަސްތަކާއި، ޗަސްބިންތަކުގައި ހެދޭ ގަސްތަކާއި، ހޭޅިފަށުގައި ހެދޭ ގަސްތަކާއި އަދި ގޯތިތެރޭގައި މީހުން ހައްދާ ގަސްތައް ހިމެނެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ އުމްރާނީގޮތުން ތަރައްޤީވަމުން އަންނައިރު އުމްރާނީ ބޭނުންތަކަށްޓަކައި ބޮޑެތި ޖަންގަލިތަކާއި އަދި ޗަސްބިންތައް ދަނީ ޤުރުބާންކުރަމުންނެވެ. އެހެންކަމުން ގޯތިތެރޭގައި ބަގީޗާހެއްދުމަކީ ގުދުރަތީ މުއްސަދިކަން އިތުރުކުރުމަށްޓަކައި ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރިކަމެކެވެ. ގޯތިތެރޭގައި ބަގީޗާހެއްދުމާއި އަދި ގަސްތައް ބެލެހެއްޓުމުގައި އަންހެނުންގެ ދައުރު ދަސްކޮށް އަދި އަންހެނުން މިކަމުގައި ގެންގުޅޭ ޒަމާންވީ އިހުގެ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ދަސްކުރުމަކީ ބަގީޗާހެއްދުމުގެ މަސައްކަތް  ތަރައްޤީކޮށް ދެމެހެއްޓެނިވިގޮތެއްގައި މިކަން ކުރުމަށް އެޅޭ ފިޔަވަޅެކެވެ. 

ދުނިޔޭގެ ބައެއް ޤައުމުތަކުގައި ގޯތިތެރޭގައި ހައްދާ ބަގީޗާ ގަސްތަކުން އެކިއެކި ބޭނުންތައް ފުއްދައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ދަރާއި، ޖަނަވާރުގެ ހުޔާއި، ކާނާއާއި، ލަކުޑިއާއި، ބޭހުގެ ބާވަތްތަކާއި، އަދި މޭވާގެ ބާވަތްތައް ހިމެނެއެވެ. އެކިއެކި ދިރާސާތައް ހައްދަވާ ބޭފުޅުން ގޯތިތެރޭގައި ބަގީޗާހެއްދުމުގެ މުހިއްމުކަން މީހުންނަށް އަންގާދީފައިވިޔަސް ދުނިޔޭގެ ޤައުމުތަކުގެ ސަރުކާރުތަކުން މިކަމަކީ މުހިއްމުކަން ކުޑަ ހަރަކާތެއް ގޮތުގައި ދެކެއެވެ.  މިސާލަކަށް: އިގިރޭސީންގެ އިސްތިޢުމާރުގެ ދަށުގައި އިންޑިޔާއޮތްއިރު، 1894 ގައި އެކުލަވާލެވުނު ޖަންގަލިތަކާއި ބެހޭ ޕޮލިސީގައި ގޯތިތެރޭގައި ހައްދާ ބަގީޗާތައް ބަލަހާއްޓާނެ ގޮތްތައް ހިމަނާފައިނުވެއެވެ. ނަމަވެސް، ފަހުގެ ތާރީޚުތަކުގައި އެކުލަވާލެވުނު މިފަދަ ބައެއް ޕޮލިސީތަކުގައި ގޯތިތެރޭގައި ބަގީޗާހެއްދުމަށް ހިތްވަރުދީފައިވުމާއި އަދި ބަގީޗާހެއްދުމަށް ބޭނުންވާ ޓެކްނިކަލް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭނެ ގޮތްތައް ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ.

ގޯތިތެރޭގައި ގަސްހެއްދުމަކީ ވަރަށް ބައިވަރު ތިމާވެއްޓާއި ގުޅޭ އެކިއެކި ޗެލެންޖްތަކަށް އޮތް ޙައްލެކެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، ޖަންގަލިތައް ވީރާނާވެ ނެތިގެންދިޔުން ހުއްޓުމާއި، ރަށްފުށުގެ ރައްޔިތުން ހަކަތައަށްޖެހުމުން މިންޖުވުމާއި، ބިމުގެ ދަތިކަންބޮޑު ސަރަޙައްދުތަކުގައި ބިމުގެ ބޭނުން އެންމެ އެދެވޭގޮތެއްގައި ހިފުމާއި، ރައްޔިތުން ރަނގަޅު ކާނާ ލިބޭނެ ގޮތެއްވުމާއި، އަދި ތިމާވެށީގެ ގޮތުންނާއި ގުދުރަތީ ރީތިކަމުގެ ގޮތުން ލިބޭ މުއްސަދިކަން ހިމެނެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެކިއެކި ރަށްރަށުގައި ގޯތިތެރޭގައި ގަސްއިންދައިގެން ވަރަށް ގިނަ ބޭނުންތައް ފުއްދައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި މޭވާއާއި ތަރުކާރީ ފަދަ ކާބޯތަކެތި ގޯތިތެރޭގައި އިންދާ ގަސްތަކުން ލިބުމާއި، މާމެލާމެލީގެ ސަބަބުން އުޅޭ މާހައުލު ރީތިވުމާއި އަދި ހޫނުގަދަ ދުވަސްދުވަހު ގަސްތަކުން ލިބިދޭ ހިޔާ ހިމެނެއެވެ. ތިމާވެށިގެ ގޮތުން ލިބޭ މަންފާތަކުގެ އިތުރުން ގޯތިތެރޭގައި ހައްދާ ބަގީޗާގަސްތަކުން ޢާންމު ރައްޔިތުންނަށް އާމްދަނީ ލިބޭ މިންވަރު އިތުރުވެއެވެ. އެހެންކަމުން ގޯތިތެރޭގައި ބަގީޗާގަސް ހެއްދުން ތަރައްޤީކުރުމާއި އަދި މިކަމަށް ހިތްވަރުދިނުމަކީ ގުދުރަތީ ވަޞީލަތްތައް ހިމާޔަތްކޮށް ބެލެހެއްޓުމާއި ބެހޭ ޕޮލިސީއެއްގައި ކޮންމެހެން ހިމަނަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.

 ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ޤައުމުތަކުގައި ގޯތިތެރޭގައި ގަސްހެއްދުމުގައި އަންހެނުންގެ ދައުރު ވަރަށްވެސް ފުޅަލެވެ. ގަސްހައްދަން ވަޅުކޮނުމާއި ގަސްއިންދުމުގައި ފިރިހެނުންގެ ދައުރު ބޮޑުއިރު ގަސްތަކަށް ފެންދިނުމާއި، ގަސްކާނާ ދިނުމާއި، ވާގަސްތައް ކޮށުމާއި އަދި ފެންސްޖެހުމުގައި އަންހެނުންގެ ދައުރު ބޮޑެވެ. އަދި ހައްދާނެ ގަސްތައް ކަނޑައެޅުމާއި، ގަސް ހައްދާނެ ބިމެއް ހޯދުމަކީވެސް އަންހެނުން ކުރާ ކަމެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ގަސްހައްދަން ވަޅުކޮނުމާއި ފެންސް ޖެހުން ފަދަ މަސައްކަތް ފިރިހެނުން ކުރާއިރު ގަސްކާނާ ދިނުމާއި އަދި ގަސްތަކަށް ފެންދިނުމުގައި އަންހެނުންގެ ދައުރު ބޮޑެވެ.  ގަސް އިންދަން ބޭނުންކުރާނެ އޮށްތައް ކަނޑައެޅުމާއި، އޮށްތައް ރައްކާކުރާނެ ގޮތްތައް ކަނޑައެޅުމާއި އަދި ފަނިފަކުސާއާއި ސޫފާސޫފި ކޮންޓްރޯލްކުރާނެ ގޮތްތައް ކަނޑައެޅުމަކީވެސް ވަރަށް ގިނަ ޤައުމުތަކުގައި އަންހެނުން ކުރާ މަސައްކަތެކެވެ. ގަސްތަކަށް ހިޔާދޭނެ ގޮތްތައް (މިސާލަކަށް: ފަތްކޭލުގެ ފަތްތައް ނުވަތަ ދިވެހި ރުކުގެ ފަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން) ހޯދުމަކީވެސް އަންހެނުންކުރާ ކަމެކެވެ. ބައެއް ޙާލަތުގައި ގަސްތައްވަށައިގެން ހިޔާދޭނެގޮތަކަށް ފަތްޖެހުމަކީ ފިރިހެނުން ކުރާކަމަކަށްވިޔަސް މިހެން ޖަހާފައި ހުންނަ ފަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ގަސްތައް ބަލަހައްޓަނީ އަންހެނުންނެވެ. ފަނިފަކުސާ އަދި ސޫފާސޫފި މަރާނެ ގޮތްތަކެއް ހޯދުމަކީވެސް (މިސާލަކަށް: އިހުގެ އާދަކާދައިގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އަޅީގެ ބޭނުން ހިފައިގެން) އަންހެނުންގެ ޒިންމާއެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި، އޮށްތައް ރައްކާކުރަން އޮށްތައް ހިއްކުމަށްފަހު، އިރުގެ އަލިން ރައްކާތެރިވާނެ ގޮތަކަށް، ކުޑަ ކަރުދާސްކޮޅެއްގައި ނުވަތަ މަތިޖެހި އެއްޗެއްގައި ބަންދުކުރެއެވެ. މިކަން ކުރަނީ ބައެއް ޙާލަތުގައި ފިރިހެނުން ކަމަށްވިޔަސް ވަރަށް ގިނަ ރަށްތަކުގައި މިކަމުގައި އަންހެނުންގެ ދައުރު ބޮޑެވެ. ދަރު އަންދާއިރު އެއިން އުފެދޭ އަޅީގެ ތެރެއިން ފުށެއްހެން ހުންނަ އަޅި ގަސްގަހަށްޖެހޭ ބަލިތަކުގެ އަސްލަށްވާ ސޫފާސޫފި މަރަން ބޭނުންކުރުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި އިހު ދުވަސްވަރުއްސުރެ ކުރާ ކަމެކެވެ. މިކަމަކީ އެއްވެސް ކަހަލަ ކެމިކަލްއަކާއި ނުލާ އޯރގަނިކްކޮށް ފަނިފަކުސާ އާއި ސޫފާސޫފި މަރަން އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ. އަޅި އަކީ ފަސްގަނޑުގެ ޕީ.އެޗް ލައިމް ސްޓޯން ފަދައިން މަތިކުރާ އެއްޗެކެވެ. އަދި ފެނުގައި ފަސޭހައިން ގިރިގެންދާ އެއްޗަކަށްވާއިރު ލައިމް ސްޓޯންއަށްވުރެ ފަސޭހައިން ސޮއިލް (ފަސްގަނޑު)ގެ ޕީ.އެޗް މަތިކުރެއެވެ. ގަސްއިންދަން އެންމެ ރަނގަޅީ ފަސްގަނޑުގެ ޕީ.އެޗް ނިޔުޓްރަލްވުމާއި ގާތްކޮށް ހުރުން ކަމަށްވާއިރު އަޅި ބޭނުންކުރާއިރު ވަކިވަރަކަށް ބޭނުންކުރެއެވެ.

ތިމާވެއްޓާއި ގުޅޭ ނުރައްކާތައް

އެންވާރަމެންޓަލް ރިސްކްސް ނުވަތަ ތިމާވެއްޓާއި ގުޅޭ ނުރައްކާތަކަކީ ވައި، ފެން، ފަސްގަނޑު އަދި ބަޔޮލޮޖިކަލް ފުޑް ޗެއިންސް ތަކުގެ ތެރެއިން އުފެދި ނުވަތަ މިޒަރީޢާތަކުން އިންސާނުންނާއި ހަމަޔަށް ވާސިލުވާ ނުރައްކާތަކެވެ. މިފަދަ ނުރައްކާތައް އުފެދޭ ސަބަބުތަކާއި ނުރައްކާތަކުގެ އެކިއެކި ސިފަތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ތަފާތުވެގެންދެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ބައެއް ނުރައްކާތަކަކީ ސީދާ އިންސާނުންގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ނުރައްކާތަކެވެ. މިސާލަކަށް: އައު ޓެކްނޮލޮޖީއެއް، އުފެއްދުމެއް ނުވަތަ ކެމިކަލެއް ވުޖޫދަށް އައުމާއި ގުޅިގެން އުފެދޭ ނުރައްކާތައް ހިމެނެއެވެ. އިންސާނުންގެ އެކިއެކި ހަރަކާތްތަކުގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ނުރައްކާތަކުގެ އިތުރުން ގުދުރަތީ އެކިއެކި ސަބަބުތަކާއި ގުޅޭ ނުރައްކާތައް ހިމެނެއެވެ. މިފަދަ ގުދުރަތީ ނުރައްކާތައް އިންސާނުން އެކިއެކި ހަރަކާތްތަކާއި ދިރިއުޅުމާއި ގުޅެއެވެ. ބައެއް ނުރައްކާތަކަކީ ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު ކުރިން ލަފާކޮށްލަން ފަސޭހަ ނުރައްކާތަކެވެ. މިސާލަކަށް: ވާދީއެއްގައި ފެންބޮޑުވުން ނުވަތަ ސިނާޢީ މަސައްކަތްކުރާ ކާރުޚާނާއެއްގެ ސަބަބުން ތިމާވެށި ނުސާފުވުން ނުވަތަ ތަޣައްޔަރުވުން ހިމެނެއެވެ. އަނެއްބައި ނުރައްކާތަކަކީ ޓެކްނޮލޮޖީއެއް ނުވަތަ ހަރަކާތެއް އުފެދުމުގެ ކުރިން އޭގެ އަސަރުތައް ކުރިން އަންދާޒާކޮށްލަން އުނދަގޫ ނުރައްކާތަކެވެ. މިސާލަކަށް: ފްލޮރޯކާރބަން ސްޕްރޭތަކުން ނުވަތަ ނައިޓްރޮޖަން އެކުލެވިގެންވާ ގަސްކާނާތަކުން ދުނިޔޭގެ އޯޒޯން ލޭޔަރ އަށް ކޮށްފާނެ އަސަރުތައް ހިމެނެއެވެ.

ވަރަށް ގިނަ ތިމާވެއްޓާއި ގުޅޭ ނުރައްކާތަކަކީ ސިނާޢަތާއި ތަމައްދުނުގެ ފިޔަވަޅުމަތިން އާންމުންގެ ސަމާލުކަން ލިބިފައިވާ ނުރައްކާތަކެވެ. އެހެންގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ އިޤްތިޞާދީ ތަރައްޤީގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ނުރައްކާތަކެވެ. މިފަދަ ނުރައްކާތައް ތަމައްދުނުގެ ކުލަ ވަރަށް ބޮޑަށް ޖެހިފައިވާ ޤައުމުތަކާއި ނުވަތަ މިފަދަ ޤައުމުތަކުގެ ވަކި ސަރަޙައްދުތަކާއި ގުޅުވުމަކީ ހައިރާންވާންޖެހޭ ސަބަބެއްނޫނެވެ. ވައި ނުސާފުވުމާއި ފުޑް ޗެއިންތަކުގައި ވިހަ މައުދަންތައް ހިމެނުމުގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ނުރައްކާތައް ދުނިޔޭގެ ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމުތަކުގައި ބޮޑު މައްސަލައަކަށްވާއިރު ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމުތަކުގެ ސިނާޢަތާއި ތަމައްދުނާއި ގުޅޭ މަރުކަޒުތަކުގައި މިމައްސަލަ ހަލުވިކަމާއެކު ދަނީ ފެންމަތިވަމުންނެވެ. މިސާލަކަށް: ދިވެހި ރާއްޖެއަކީ ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމަކަށްވިޔަސް ރާއްޖޭގެ ވެރިރަށް މާލެ ސިޓީގައި ވައި ނުސާފުވުމަކީ އިންސާނުންގެ ސިއްޙަތަށް ނުރައްކަލަކަށް ވެދާނެކަމުގެ އިންޒާރުދަނީ ލިބެމުންނެވެ. އަނެއްބައި ނުރައްކާތަކަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ފަޤީރު ޤައުމުތަކުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ފެތުރިފައިވާ ނުރައްކާތަކެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ރަނގަޅު ކާނާ ނުލިބުމާއި، ރަނގަޅު ފެންވަރެއްގެ ގެދޮރު ނެތުމާއި، އަދި ނަރުދަމާގެ ނިޒާމެއްނެތުމުގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ނުރައްކާތައް ހިމެނެއެވެ. މިފަދަ ނުރައްކާތައްވެސް މުއްސަދި ޤައުމުތަކުގައި އެއްވެސްވަރަކަށްނެތުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެއްނޫނެވެ. އަދި ބައެއް ނުރައްކާތަކަކީ ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމުތަކާއި ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމުތަކުގައިވެސް ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ މައްސަލަތަކެކެވެ. އެކަމަކު މިފަދަ ނުރައްކާތައް އުފެދޭ ސަބަބުތައް ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމުތަކާއި ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމުތަކުގައި ތަފާތެވެ. މިސާލަކަށް: ފެން ނުސާފުވުމުގެ މައްސަލައަކީ ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމުތަކުގައި ސިނާޢީ މަސައްކަތަކުން އުފެދޭ ވިހަ ކުނި ނުވަތަ ނަޖިސް ކޯރަކަށް ނުވަތަ ކަނޑަށް އެޅުމުގެ ސަބަބުން އުފެދޭ މައްސަލައަކަށްވުން އެކަށީގެންވާއިރު ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމުތަކުގައި ބެކްޓީރިޔާ ޖަރާސީމެއްގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ތަޢައްޔަރުވުމަކަށްވެދާނެއެވެ.

މިފަދަ ނުރައްކާތައް އުފެދޭ ޢަދަދާއި އަދި އޭގެ ސަބަބުން ތިމާވެއްޓަށް ކުރާ ނޭދެވޭ އަސަރުތަކާއި ބެހޭގޮތުން އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގެ މަޢުލޫމާތު އެއްކުރެވިފައިނެތެވެ. ވީމާ، މި ނުރައްކާތަކުގެ ބޮޑުމިން އެކަތި އަނެކައްޗާ އަޅާކިޔުމުގެ މިންގަނޑަކުން ވަޒަންކުރުމާއި (ރިލޭޓިވް މެގްނިޓިޔުޑްސް) އަދި ނުރައްކަލުގެ މިންވަރު (ސިވިއާރިޓީ) އަންދާޒާކުރުމަކީ ވާނެ ކަމެއްނޫނެވެ. އަދި މިފަދަ މަޢުލޫމާތުތަކެއް އެއްކުރެވިފައިވިޔަސް ބޮޑަށް އިސްކަންދޭންޖެހޭ ނުރައްކާތައް ބައިނަލް އަޤްވާމީ މިންގަނޑަކުން ސިފަކޮށެއް ނުދެވޭނެއެވެ. އެއީ، މިފަދަ ނުރައްކާތަކުގެ އަސްލާއި އަދި މި އަސްލުތަކުން ލިބޭ ބައެއް މަންފާތަކުގެ ސަބަބުން އެކިއެކި ޤައުމުތަކުގައި މިފަދަ ނުރައްކާތައް ވަޒަންކުރާގޮތުގެ ތަފާތުތަކެއްވެއެވެ.

ނުރައްކާތަކުގެ ބޮޑުމިން ވަޒަންކުރަން ގެންގުޅޭ އެއް ގޮތަކީ ނުރައްކަލުގެ މުއްދަތު އަންދާޒާކޮށްލުމެވެ. ބައެއް ޤައުމުތަކުގައި ލަފާކުރާ ނުރައްކަލުގެ މުއްދަތު އަނެއްބައި ޤައުމުތަކަށްވުރެ ކުރުވުމުގެ ސަބަބުން މިފަދަ ޤައުމުތަކުގެ އެންމެ މުހިއްމު ނުރައްކާތަކަށް ބައިނަލް އަޤްވާމީ ގޮތުން އިސްކަމެއްދޭންޖެހެއެވެ.

މުހިއްމު ނުރައްކާތައް (ރިސްކްތައް) ފާހަގަކުރެވިގެންދާނެ އެއްގޮތަކީ ބައިނަލް އަޤްވާމީ މޮނިޓަރ ކުރުމުގެ ހަރަކާތްތަކެއްގެ ލިސްޓެކެވެ. މިގޮތަށް ފާހަގަކުރެވޭ ނުރައްކާތަކުގެ ވައްތަރުތައް އެންމެ މުހިއްމު ޕޮލިޔުޓެންޓް (ތިމާވެށި ތަޣައްޔަރުކުރާ މާއްދާތައް) ތަކާއި އަޅާކިޔައެވެ. މިފަދަ ޕޮލިޔުޓެންޓްތައް ފާހަގަކުރަނީ ދުނިޔޭގެ މަޝްހޫރު ސައިންޓިސްޓުން އެކިއެކި މާއްދާތަކުން އަދި ތިމާވެއްޓަށް އަސަރުކުރާނެ މިންވަރު ބަލާ މިންގަޑުތަކުން (އެންވާރަމެންޓަލް ސްޓްރެސް އިންޑިކޭޓަރސް) އެންމެ މުހިއްމު މާއްދާތަކުގެ އަދި އެންމެ މުހިއްމު އެންވާރަމެންޓަލް ސްޓްރެސް އިންޑިކޭޓަރ ތަކުގެ ލިސްޓެއް އެކުލަވާލައިގެންނެވެ.

ތިމާވެއްޓަށް އަސަރުކުރާ ނުރައްކާތައް ފާހަގަކުރާ އަނެއް ގޮތަކީ އެކިއެކި ޤައުމުތަކުގެ ސަރުކާރުތަކުން އެޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުންނަށް އަސަރުކުރާނެ ތިމާވެއްޓާއި ގުޅޭ ނުރައްކާތައް ފާހަގަކުރުމެވެ. އިންޓަރނޭޝަނަލް ޔުނިޔަން ފޯރ ކޮންޒަރވޭޝަން އޮފް ނޭޗަރ (އައި، ޔޫ، ސީ، އެން) އާއި ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސް އެންވާރަމެންޓް ޕްރޮގްރާމް (ޔުނެޕް) ގުޅިގެން ކުރިއަށްގެންދިޔަ ސާރވޭއެއްގައި ފަސްދޮޅަސް ތިން ޤައުމަކުން އެޤައުމުތަކުގެ ތިމާވެއްޓާއި ގުޅޭ މައްސަލަތައް ހިމެނެނީ ނުރައްކާތަކުގެ ކޮން ކެޓަގަރީއެއްގައިތޯ ބެލުނެވެ. މިގޮތުން އެއްކުރެވުނު މަޢުލޫމާތުތަކަކީ މިސާރވޭގައި ބައިވެރިވި އަދި ކުރިން ބަޔާންކުރެވުނު ފަދަ މައްސަލަތައް ފާހަގަކުރި ޤައުމުތަކުގެ ސަރުކާރުތަކުގެ ޢަދަދާއި ގުޅޭ އެހެންނަމަވެސް ޖުމްލަގޮތެއްގައި ނުރައްކަލުގެ ބޮޑުމިނާއި (އެނުރައްކާތައް ދިމާވާ ޙާލަތުތަކުން ނުވަތަ އިޤްތިޞާދީ އަދި އިޖުތިމާޢީގޮތުން ކުރާ އަސަރުތަކުން ފާހަގަކުރެވިގެން) ގުޅޭ ގޮތަކަށް ފާހަގަކޮށް އެއްކުރެވުނު މަޢުލޫމާތެއްނޫނެވެ. މިގޮތަށް ފާހަގަކުރެވުނު ތިމާވެއްޓާއި ގުޅޭ ނުރައްކާތަކުގެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި އެކިއެކި ޤައުމުތަކުގެ ސަރުކާރުން އެންމެ މުހިއްމު ކަމެއް ދީފައިވާ އެއްކަމަކީ ގުދުރަތީ ވަޞީލަތްތައް ނެތިގެން ހިނގައިދާނެކަމަށެވެ. މިސާލަކަށް: ޖަނަވާރުތައް ނެތިދިޔުމާއި، މަހުގެ އާބާދީތައް ނެތިދިޔުން، ފަސްގަނޑު ގިރުން، އަދި ޖަންގަލީތައް ނެތިދިޔުން ހިމެނެއެވެ. ދެން ފާހަގަކުރެވުނު އަނެއްކަމަކީ ދިރިއުޅޭ މާހައުލާއި ގުޅޭ ކަންކަމެވެ. މިސާލަކަށް: ކުނި ނުވަތަ ނަޖިސް ނައްތާލާނެ ރަނގަޅު ނިޒާމެއް ނެތުން، އަދި އާންމުންނަށް ދޫކުރާ ފެނާއި ގުޅޭ ރަނގަޅު ނިޒާމެއް ނެތުމެވެ. މީގެ އިތުރުން ތަޣައްޔަރުވުމާއި (ޕޮލިޔުޝަން) ގުޅޭ ނުރައްކާތައް ފާހަގަކުރެވުނެވެ. މިސާލަކަށް: ވައި ނުސާފުވުމުގެ އިތުރަށް ތެލުން، އަދި ސިނާޢަތަކުން އަދި ވިހަކަންގަދަ ކުނި ނައްތާލުމުގެ ތެރޭގައި ފެން ތަޣައްޔަރުވުން ހިމެނެއެވެ.

 

Impacts of Climate Change on Coastal Livelihood of Maldives

The Coastal Areas of Maldives

The Maldives is constituted of a range of low lying islets, where any region of land mass make up a coastal area. The total exclusive economic zone (EEZ) of the Maldives is 959,100 sq km. Maldives has a degree of coastal ecosystems comprising seagrass beds, coral reefs, lagoons, beaches, and little regions of mangrove.

A greater percentage of Maldives population is straightly reliant on coastal resources for their livelihood. These resources comprise mangroves and other coastal vegetation, agriculture, ocean and reef fisheries.

With islands not rising over 3 meters above sea level, the Maldives faces the implacable potential of being entirely drowned by speedily rising seas in the future.

1. Coastal Agriculture

The salinity of groundwater because of the intrusion of sea water into the subsurface aquifer is a main environmental issue in the Maldives. Because of the excessive removal of groundwater, the water table of some islands has fallen overly far below, hence letting seawater to percolate.

The climate change will also impact the main constituents of agricultural productivity such as weather or water precipitation, temperature and sunlight.

2. Fishery

A greater number of fisher communities across the Maldives are heavily reliant on fishery for their livelihood and nutrition.

The negative impacts of climate change on Maldives fishery comprise coral bleaching, hence destroying fundamental habitats; and increasing intensity of storms coupled with augmented sea level rise, thereby, destroying fish habitats, accessibility to fishery and resources. 
 

3. Tourism

Tourists from different regions of the world are drawn to Maldives due to its clean beaches, underwater coral reefs, and dramatic marine wildlife. Annually, 500,000 tourists visits Maldives. The atolls of Maldives are surrounded by seventh largest coral reefs of the globe and are amongst the most affluent in terms of species diversity. These reefs comprise above 1,900 species of fish, 187 coral species and 350 crustaceans. The nature-based tourism make up 70 % of nation's GDP.

The increase in sea temperatures endanger the coral reefs and lead to bleaching and death. The most intense damage occurs in regions that are weakened by pollutants or destroyed by human activities. 






 

ސުޕަރސިޓީއަކީ ކޮބާ؟

 

އަވަސް އޮންލައިންގައި "ބްރިޖުން އިގްތިސާދަށް ކުރާނީ ކޮން ފައިދާއެއް؟" މިނަމުގައި ޝާޢިޢުކޮށްފައިވާ ލިޔުމެއްގައިވާގޮތުން ބުރިޖުގެ ސަބަބުން މާލެއާއި ހުޅުމާލެއާއި ދޭތެރޭގައި ސުޕަރސިޓީއެއްފެށިގެންދާނެއެވެ. މިލިޔުން ކިޔާލުމުން ސުޕަރސިޓީއަކީ ކޮބާތޯ ބަލާލާހިތްވެއްޖެއެވެ. http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=1448974  ގައިވާގޮތުން ސުޕަރސިޓީއަކީ މެޓްރަޕޮލިޓަން ސަރަހައްދެއްގައި (އިޤްތިޞާދީގޮތުންނާއި، ސިޔާސީގޮތުންނާއި، އަދި ޘަޤާފީގޮތުން މުހިއްމު، އަދި، ސަރަހައްދީ ނުވަތަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގުޅުންތަކާއި، ވިޔަފާރިއާއި އަދި މުވާޞަލާތީގޮތުން މުހިއްމު މަރުކަޒަކަށްވާ ބޮޑު ސިޓީއެއް) އާބާދީ ސާޅީސް މިލިޔަނަށް އެރީމައި ކިޔާ ނަމެކެވެ. އަދި މިވެބްސައިޓްގައިވާގޮތުން ހައިޕާސިޓީ އަކީ އާބާދީި ވިހި މިލިޔަނާއި ސާޅީސް މިލިޔަނާއި ދޭތެރޭގައިވާ މެޓްރަޕޮލިޓަން ސަރަޙައްދުތަކެވެ. އަދި މެގަސިޓީއަކީ އާބާދީ ދިހަ މިލިޔަނާއި ވިހި މިލިޔަނާއި ދޭތެރޭގައިވާ  މެޓްރަޕޮލިޓަން ސަރަޙައްދުތަކެވެ.

ޗައިނާ އިކޮނޮމިކް ރިވިޔުއާއި ހަވާލާދީ ގަލިއާރޑް ހޯމްސްގައިވާގޮތުން ބަދަލުވަމުންދާ ހައިރާކީގެ ސަބަބަކަށް ހިމެނޭ ތިން ޝިޢާރެއް ފާހަގަކުރެވިފައިވެއެވެ. އެއީ އާރބަނައިޒޭޝަން، ގްލޯބަލައިޒޭޝަން، އަދި ޑިޖިޓައިޒޭޝަންއެވެ. އަދި މީގެ ސަބަބުން ދުނިޔެ ޖިއޮގްރަފީގޮތުން އޮންނަގޮތް އެހެން ގޮތަކަށް ތަސައްވުުރުވެއެވެ. ސިޓީއެއްގައި މިތިންގޮތުން ހެޔޮފާހަގަ ލެވިއްޖެނަމަ އެސިޓީއަކަށް ސުޕަރސިޓީއެއްގެ ދަރަޖަލިބުމަށް ކުފޫހަމަވާނެއެވެ.

އާރބަނައިޒޭޝަން: ކުރިއަރަމުންދާ މާރކެޓްތަކުގެ ތެރެއިން މަތިވެރިކަމާއި ބޮޑުމިން ދައްކުވައިދޭ މާރކެޓްތަކަށް މިބަސް ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އަދި، އޭގެ ސަބަބުން ސިޓީތައް ނުފޫޒުގަދަ ބާރަކަށް ބައިނަލްއަޤްވާމީ ހަރުފަތްތަކުގައިވުމެވެ.  

ގްލޯބަލައިޒޭޝަން: ވަކިވަކި ސިޓީތަކުގެ މެދުގައިވާ ގުޅުން ކުރިއަށްދާވަރަކަށް ދުނިޔޭގެ އެކި ސިޓީތަކަށް އެކަމުގެ ސަބަބުން ފައިދާތަކެއްލިބިގެންދެއެވެ. މީގެތެރޭގައި ދަތުރުފަތުރުގެ ވަސީލަތްތަކާއި، އަދި،  އިންސާނުންގެ މެދުގަޔާއި އަދި ވިޔަފާރިތަކުގެ މެދުގައިވާ ޒަރޫރީ ގުޅުންތައްހިމެނެއެވެ. 

ޑިޖިޓައިޒޭޝަން: ޓެކޮނޮލޮޖީ އަހަރެމެންގެ ކުރިމަތީގައި އަބަދުވެސް ބަދަލުވަމުންދަނީއެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ސަރަޙައްދުތައް ގުޅި ގާތްވެއްޖެއެވެ. މިހާރަކަށް އައިސް، ސިޓީތަކަށް ވަރުގަދަަ ގްލޯބަލް ޕްރޮފައިލެއް ތަރައްޤީކުރަން މަގުފަހިވެފައިވެއެވެ. އަދި މީގެ ސަބަބުން އެކިއެކި ޤައުމުތަކުގެ މެދުގައިވާ ގުޅުން ސޯޝަލް މީޑިޔާގެ ސަބަބުން ތަރައްޤީވެގެންދެއެވެ.

The Fruits that we Love

Recently, popular fiction story writer Binmaa Ibrahim Waheed published a fiction story named “aharenge hiyaalee dhuniye” at popular online news website mihaaru.com. Although, Binmaa is loved by most of his readers, some readers reacted negatively to this fiction due to its content that conveys a message like the quality of life in outer islands is low in comparison with Male’ City. Moreover, the story describes an outer island as a place where no delicious fruits are available as well as no beautiful beaches. The outer islands of the Maldives are famous for its beautiful beaches and coral reefs. In reality, almost all Maldivians love the taste of local fruits and vegetables grown in the Maldives. These fruits and vegetables are not only tasty, but also very nutritious.

While browsing the internet for a scientific name and common name of a rarely grown plant in my island, I came across several articles that provide details about different fruits grown across the world. One such article is the plants that fruits come from. The interesting thing about the article is it gives details about some of the fruits that are grown in our country. These fruits include, water melon, pomegranate, mango, papaya, pine apple, coconut tree and banana tree. The article also describes some fruits that are not commonly grown in the Maldives like olive, date, juniper berry, plum, avocado, and grape fruit. At the beginning of the article, the author described all these fruits as fruits that many people know and love. Therefore, it is evident that many people across the world love the taste of our local fruits. Here, I am providing the link to this interesting article http://twistedsifter.com/2012/12/the-plants-that-fruits-come-from/

Ornamental Plants at our Garden

While growing up in my island, I got many opportunities to appreciate the beauty and the benefits of ornamental plants for human well-being. Most of these plants were grown by my mom in the garden of my home. As my island is the island that receives highest rainfall in the Maldives, my mom didn't have to put a lot of effort in watering the plants. During the warm seasons, mom used her watering pot to water the plants.

The objective of writing this article is not to provide very detailed explanations about the nature of different ornamental plants, however, to provide a brief explanation of 3 of the most beautiful ornamental plants that were grown in our garden.

At the center of our garden, we had the one of the most beautiful tropical flowering plant. I loved the red, yellow and orange flowers of the Indian Shot Plant with its graceful petals. The scientific name of the plant is Canna indica while the local name is Thasbeehagas or Kenaa. Canna indica is a perennial and grows up to 1.5 m by 0.6 m. The flowers are hermaphrodite which means having male as well as female organs. The plant is suited for light (sandy), medium (loamy) and heavy (clay) soils and favors well-drained soil. The adequate pH comprise acidic, neutral and basic (alkaline) soils. The plant is not able to grow in the shady areas. It favors moist soil. Canna indica is the source of 'canna starch', which is utilized as an arrowroot.

Any one who see the beautiful French marigold flowers in a garden would the love the beauty of these flowers. The scientific name of the plant is Tagetes erecta / T. patula. In Dhivehi, it is known as Sandhubaraka. The Marigold flowers are pompon-like flowers, commonly observed in sunny and bright colors of yellow and gold to orange. Tagetes erecta and Tagetes patula are species of the genus Tagetes. It is normally called Marigolds, they are fast-growing annual flowering plants with heights varying from dwarfs of 6-8 in, to medium and taller plants that develop from 9 in to 3 feet tall or above. The plant requires full sun and warmth and grows best in warm climates. The plant need to be watered on a regular basis, particularly during hot and dry seasons. The plant favors organic-enriched, moist and well-drained soil. However, it is adaptable to any kind of soil. Marigolds are superior for borders or beds, edging, landscaping and in mass or mixed plantings. Marigolds are perfect for container gardening as well.

The beautiful and bright flowers of garden balsam used to bloom in our garden often. The scientific name of the plant is Impatiens balsamina and is locally known as Dhethand'imaagas. The plant is an erect, barely-branched, delicate annual that commonly grows to 6-30” tall (reliant on variety). Even though a senior garden favorite since as early as Victorian era, it has been overshadowed in reputation recently by its close-relative, the flat-flowered garden impatiens (Impatiens walleriana). The colours of the flower comprise pink, rose, red, purple, white and bicolor. The plant requires full sun to part shade to grow, medium water and tolerates drought and dry soil. 

Some other beautiful ornamental plants grown in our garden include lilies, roses, orchids, hibiscuses, thousand flowers and sunflowers.  

Environmental Awareness

 



What is Environmental Awareness?

Environmental awareness is to comprehend the vulnerability of our surroundings and the value of its security. Advocating environmental awareness is an effortless method to become an environmental steward and engage in producing a prosperous future for our kids.

Different media and methods are utilized to circulate environmental awareness amongst the people. The electronic media and the print media are the primary mechanisms of circulating information about our surroundings instructing people about different environmental threats and methods to deal with. News, social media, interviews and discussions on radio and television are putting a lot of emphasis at contemporary environmental concerns.

The Preliminary Stage of Environmental Consciousness

The first stage of creating environmental awareness in a community involve gaining sufficient knowledge about different environmental issues. Learning the latest environmental news and reading all-encompassing books about environmental dangers are outstanding assets. If you’re the kind of individual who opts a more synergistic method, attending environmental seminars is an outstanding choice.

After you have become environmentally conscious you can narrow down your focus on one specific issue that is of great concern for you. The quantity of environmental issues appear measureless and whilst they are all crucial it is good at the first stage to aim at one cause. You will shortly see that all environmental problems are tangled and will identify your place of curiosity. After your judgment is made you then justify its value and necessity to your society, allies, and family, make up advantageous communal projects, and discover more causes to be part of.

Some of the Main Environmental Issues Facing Our Community

Beach Erosion: Beach erosion is a widespread environmental issue in the Maldives facing almost all the islands. The main causes of the beach erosion are anthropogenic. The main causes identified include loss of a origin of sand; augmented susceptibility to the incident wave climate because of past mining of the house reef; alterations in the near-shore current patterns, either because of natural reasons or anthropogenic modifications, like making of coastal infrastructure; alterations in the natural sediment balance; and updrift confinement of sand behind inshore structures constructed without pre-filling.

Solid Waste Management: The increase in population, modification in the lifestyle of people and the flourishing tourism industry have contributed to the increase in solid waste in the Maldives. Waste is not segregated at the household level and end up in the landfills where mixed waste is continuously incinerated to decrease the volume, hence giving rise to air and land pollution. The national GHG inventory documents 5.9% of the GHG emission from burning of waste in landfills. Waste sector is accountable for 96.3% methane emissions as well as 72.2% nitrous oxide emissions.

Air pollution: Air pollution is one of the critical environmental issue facing the city dwellers in the Maldives. The main causes of poor outdoor air quality in Male' City comprise release of air pollutants from motor vehicles, vessels, construction activities, electricity generation and open incineration of solid waste at Thilafushi landfill. In other islands waste incineration carried out at dumpsites and backyards play a significant role in air pollution.

Groundwater Pollution: The Maldive Islands are low lying and there isn't a single point in the nation higher than 2m above the sea level. The water table is present at very shallow depths not beyond 2m under the ground surface. Moreover, freshwater lens in every island is very thin. The groundwater quality in the country has been worsened over the years because of salt water intrusion and groundwater pollution arising from the poor sanitation systems. Moreover, alteration in the ways in which water is extracted led to poor groundwater quality.

Your Role in Conserving the Environment

Once you have gained sufficient knowledge about different environmental issues that concerns you, you can utilize that knowledge to come up with profitable projects at your home and in your community. Some of the good examples of work that can be carried out at individual level to show you that you care about your environment include:

• Instead of driving to your office or schools, riding your bicycle, walking or using public transport to reduce your GHG emissions.
• Begin composting or recycling which will help you reduce your waste disposal.
• Think about ways to conserve water in everyday life like turning off the taps while brushing your teeth or washing your hands.
• Start using organic food to assure that the food you eat do not contain pesticides.
• Switch off electronics and appliances while not using.
• Use of energy-saving light bulbs 
   

At the community level, the citizens of Maldives have been role models in their sincere efforts to conserve their environment. Some of the outstanding activities carried out by locals at the community level include beach cleaning events, tree planting activities, different environment-related activities carried out by environmental clubs of schools, and community-based waste management. In addition, many businesses acknowledge that environmental preservation is one of their obligations. These businesses aim their Cooperate Social Responsibility (CSR) at different environmental issues such as pollution prevention, waste reduction and recycling, energy conservation and etc.